Wielu pracodawców i specjalistów BHP w dalszym ciągu ma trudności z identyfikacją zagrożeń w miejscu pracy.
Co więcej, pomimo oceniania ryzyka zawodowego i wprowadzania różnego rodzaju działań korygujących, w wielu firmach nadal występują wypadki przy pracy i pracownicy wciąż stają się poszkodowanymi.
Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy może być fakt, że ryzyko zawodowe zawiera silny element statystycznego prawdopodobieństwa i wiele osób często nie patrzy na ryzyko w odpowiedni sposób.
Aby pomóc zrozumieć niektóre z typowych błędów, które popełniamy, przyjrzyjmy się klasycznemu zdarzeniu statystycznemu z życia codziennego – rzucie monetą – i spróbujmy zobaczyć, jakie wnioski możemy wyciągnąć w odniesieniu do zarządzania ryzykiem zawodowym.
Rzućmy więc monetą
Załóżmy, że bierzemy monetę i rzucamy nią cztery razy z rzędu, za każdym razem zapisując wyniki.
Spójrz na wyniki rzutu monetą poniżej.
Seria 1
Rzut |
1 |
2 |
3 |
4 |
Wynik |
Orzeł |
Orzeł |
Orzeł |
Orzeł |
Seria 2
Rzut |
1 |
2 |
3 |
4 |
Wynik |
Orzeł |
Reszka |
Reszka |
Orzeł |
Która z tych dwóch serii wydaje Ci się bardziej prawdopodobna, zakładając, że mamy uczciwą monetę i nie stosujemy żadnych sztuczek?
Jeśli odpowiedziałeś, że bardziej prawdopodobna wydaje się seria nr 2, ponieważ jej wynik to dokładnie dwa „orły“ i dwie „reszki“, nie jesteś sam. Większość ludzi wie, że prawdopodobieństwo, że w rzucie monetą wypadnie orzeł lub reszka, wynosi 50/50. Patrząc więc na serię 2, widzą oczekiwaną równą liczbę wyników „orła” i „reszki” i dochodzą do wniosku, że musi to być bardziej prawdopodobne niż seria 1.
I mylą się.
Dlaczego?
Ponieważ statystyczne prawdopodobieństwo szeregu wyników jest po prostu iloczynem prawdopodobieństwa wszystkich poszczególnych wyników.
Mówiąc prościej, mnożymy wszystkie prawdopodobieństwa przez siebie.
Jak już wspomnieliśmy, prawdopodobieństwo, że w rzucie monetą wypadnie orzeł lub reszka, wynosi 50%, czyli 0,5. Zatem w serii 1 prawdopodobieństwo serii wynosi 0,5 * 0,5 * 0,5 * 0,5, czyli 0,0625, to jest 6,25%.
Jakie jest prawdopodobieństwo serii 2?
To także 0,5 * 0,5 * 0,5 * 0,5 czyli też 6,25%.
Wbrew temu, co początkowo myśleliśmy, prawdopodobieństwa obu szeregów są dokładnie takie same.
Może to wydawać się sprzeczne z intuicją, ponieważ wiemy, że wyniki „orła” i „reszki” są jednakowo prawdopodobne, więc szereg zawierający tę samą liczbę każdego z nich wydaje nam się „właściwy”.
Mylimy jednak prawdopodobieństwo wystąpienia ogólnej liczby orłów i reszek, w dowolnej kolejności, w długiej sekwencji rzutów, z prawdopodobieństwem wystąpienia określonej sekwencji orłów i reszek, zwłaszcza w krótkiej serii rzutów.
W dużej liczbie rzutów zobaczymy wiele serii kilku orłów lub kilku reszek z rzędu. Ogólna liczba każdego z nich w dłuższej perspektywie wyrównuje się do poziomu bliskiego 50/50.
Nie powinniśmy być zaskoczeni, jeśli jakakolwiek krótsza sekwencja rzutów nie odzwierciedla ogólnej oczekiwanej liczby „orłów” i „reszek” w dłuższym okresie czasu.
Co to ma wspólnego z BHP?
Świetne pytanie!
Aby zobaczyć zależność, należy pamiętać, że prawdopodobieństwo jest nieodłącznie związane z koncepcją ryzyka.
Zagrożenia mają pewne statystyczne prawdopodobieństwo, że faktycznie doprowadzą do zdarzenia wypadkowego.
I tak, jak krótka seria rzutów monetą niekoniecznie odzwierciedla prawdopodobieństwo wyników w dłuższej perspektywie, tak stan bezpieczeństwa w krótkim okresie czasu niekoniecznie mówi wiele o rzeczywistym prawdopodobieństwie ryzyka.
Rozważmy inny przykład.
Załóżmy, że mamy dwa różne zakłady, które mają zasadniczo identyczne profile, wykonuje się w nich te same prace i pracuje w nich identyczna liczba pracowników.
W ciągu roku w oddziale A doszło do 5 wypadków przy pracy, a w oddziale B nie odnotowano żadnego wypadku. Na tej podstawie kusi nas, aby stwierdzić, że oddział B jest dużo bezpieczniejszy, co oznacza, że musi być tam mniej zagrożeń. Wielu specjalistów BHP znajdujących się w podobnej sytuacji wyciągnęło dokładnie taki wniosek.
W rzeczywistości może rozegrać się poniższy scenariusz:
Kierownictwo firmy i menedżerowie ds. BHP mogą postrzegać lokalizację, w której nie odnotowano żadnych wypadków, jako „wzór do naśladowania” – taką, w której wszyscy wspaniale radzą sobie z zagrożeniami i ryzyko zawodowe jest niewielkie.
Zaskoczenie i rozczarowanie może nastąpić wtedy, gdy w krótkim czasie zdarzy się kilka wypadków – zjawisko statystyczne znane pod trafnym terminem „regresja do średniej”.
Kierownictwo z opóźnieniem może wtedy zauważyć, że tak na prawdę nie ma żadnej znaczącej różnicy w kulturze BHP lub sposobie realizacji programów BHP w którejkolwiek z dwóch lokalizacji, wyjaśniającej tymczasowe różnice w danych statystycznych dotyczących bezpieczeństwa.
Tak na prawdę w tym rzekomo „wzorowym“ obiekcie przez cały czas istniało ryzyko i czas, przez który monitorowano poziom bezpieczeństwa, był po prostu za krótki, aby w pełni odzwierciedlać poziom ryzyka.
Podobnie jak krótka seria rzutów monetą może nie być reprezentatywna dla ogólnego prawdopodobieństwa, tak krótki okres czasu może nie wykazać poziomu bezpieczeństwa reprezentatywnego dla ogólnego ryzyka.
Brak wypadków i innych zdarzeń niebezpiecznych w krótkim okresie czasu tak na prawdę nie oznacza, że nie ma żadnego ryzyka.
Tak na prawdę nigdy nie da się całkowicie usunąć ryzyka, można je jedynie zminimalizować.
Co więc należało by zrobić?
To kolejne bardzo dobre pytanie. I to nie tylko dlatego, że przyznajemy, iż jednak coś należy zrobić.
Jak widać, tworzenie założeń na podstawie krótkoterminowych wyników nie zawsze się sprawdza. Najważniejszą rzeczą, którą powinniśmy zrobić, to zawsze zakładać, że wciąż jest miejsce na poprawę. Że istnieją ryzyka, których być może nie zidentyfikowaliśmy lub jeszcze w pełni nie kontrolujemy.
Być może mamy w firmie zagrożenia chemiczne, których nie oceniliśmy odpowiednio?
Może pracownicy w czasie pracy wykonują jakieś niestandardowe czynności i zadania, dla których nie oceniliśmy ryzyka?
A może w firmie są pracownicy tymczasowi lub podwykonawcy, których należycie nie przeszkoliliśmy?
Bądź proaktywny w szukaniu takich problemów i zachęcaj pracowników do współuczestnictwa w pracy nad kulturą bezpieczeństwa poprzez zwracanie uwagi na zagrożenia i obserwacje dotyczące niebezpiecznych miejsc i zachowań.
A będzie jeszcze lepiej, jeśli pokażesz im, że ich spostrzeżenia i opinie są wysłuchiwane i że firma bierze je wszystkie pod uwagę.
Zwiększy to prawdopodobieństwo, że pracownicy nadal będą chcieli brać aktywny udział w budowaniu kultury bezpieczeństwa.
Rzuty monetą zależy wyłącznie od przypadku – upewnij się, że bezpieczeństwo pracowników w Twojej firmie takie nie jest.
HSEnet może Ci pomóc.
Daj sobie pomóc!
Zapobieganie wypadkom zaczyna się od uświadamiania sobie zagrożeń, a świadomość ta opiera się na dokładnej ocenie ryzyka.
Nasze oprogramowanie wspierające zarządzanie BHP w dużych firmach upraszcza proces oceny ryzyka zawodowego na każdym stanowisku i pozwala skutecznie nim zarządzać. Także w dużej, wielooddziałowej firmie, w której pracownicy pracują w zespołach rozproszonych.
HSEnet ułatwia też planowanie, przypisywanie do wykonania konkretnym osobom i śledzenie realizacji działań prewencyjnych oraz naprawczych zmierzających do obniżenia ryzyka.
Jeśli chcesz aktywniej podchodzić do kwestii bezpieczeństwa pracy, wypróbuj też nasze potężne i proste rozwiązanie do prowadzenia audytów i kontroli BHP, które umożliwia tworzenie oraz używanie specjalistycznych list kontrolnych, a także natychmiastowe generowanie i przypisywanie działań niezbędnych do skorygowania zidentyfikowanych nieprawidłowości.
Aby skutecznie zarządzać zagrożeniami związanymi z materiałami niebezpiecznymi, substancjami i mieszaninami chemicznymi, musisz wiedzieć, jakie chemikalia znajdują się w Twojej firmie i rozumieć związane z nimi zagrożenia. Nasze rozwiązanie do zarządzania kartami charakterystyki i substancjami chemicznymi zapewnia kontrolę nad tym, jakie materiały niebezpieczne są wykorzystywane i pomaga chronić się przed zagrożeniami z nimi związanymi.
I wreszcie, zawsze pamiętaj, że Twoi pracownicy są Twoim najlepszym źródłem informacji o zagrożeniach.
Wykorzystaj fakt, że różni pracownicy różnie postrzegają ryzyko. Udostępniaj im narzędzia online umożliwiające zgłaszanie zagrożeń za pomocą urządzeń mobilnych, np. smartfona. Wykorzystuj informacje zawarte w tych zgłoszeniach, aby poprawić bezpieczeństwo wszystkich pracowników.
Skontaktuj się z nami i zamów demonstrację oprogramowania HSEnet już dziś!