Wypadki przy pracy to nie tylko wyzwanie dla bezpieczeństwa pracowników, ale również dla stabilności i reputacji przedsiębiorstwa. Kluczowe jest nie tylko samo reagowanie na wypadki przy pracy i zdarzenia potencjalnie wypadkowe, ale także trafna identyfikacja ich źródeł i podejmowanie odpowiednich działań zapobiegawczych. Metoda „5 x dlaczego?” (5 why) to narzędzie, które umożliwia dogłębną analizę przyczyn wypadków i skuteczne ich zidentyfikowanie.
Metoda „5 x dlaczego?” zasadniczo polega na ciągłym pytaniu „dlaczego?” stało się tak, jak się stało, aż do uzyskania jasnej odpowiedzi. Jednak nie jest to tak proste jak mogłoby się wydawać. Aby prowadzić analizę metodą „5 x dlaczego?”, trzeba ją odpowiednio zaplanować i się do niej przygotować.
W tym artykule omówimy, jak krok po kroku wykorzystać metodę „5 x dlaczego?” do analizy przyczyn źródłowych wypadków przy pracy, aby była skuteczna.
1. Zdefiniuj problem
Na początku należy jasno zdefiniować jaki jest problem. Odkrycie, że w danym miejscu pracy doszło do wypadku, to tylko początek. Należy dokładnie zrozumieć, co właściwie się stało, jakie były okoliczności i dlaczego doszło do tego incydentu. Bez precyzyjnej definicji problemu trudno będzie skutecznie zastosować metodę „5 x dlaczego?”. Analiza powinna uwzględniać wszystkie istotne aspekty incydentu, takie jak miejsce, czas, środowisko pracy, osoby i sprzęt biorące udział w zdarzeniu oraz ewentualne błędy ludzkie czy niesprawność sprzętu
2. Zbierz odpowiedni zespół
Analiza przyczyn wypadku przy pracy powinna być przeprowadzana przez zespół powypadkowy. Jednak oprócz zespołu powypadkowego, podczas analizy okoliczności i przyczyn wypadku można posiłkować się ekspertami i specjalistami posiadającymi fachową wiedzę dotyczącą konkretnego tematu, używanej technologii, zastosowanych w pracy narzędzi i metod pracy. Osobami, które posiadają różnorodne doświadczenie i perspektywy. Podczas analizy wypadku, zespół mogą wspierać osoby z różnych działów, posiadające wiedzę zarówno teoretyczną, jak i praktyczną z zakresu bezpieczeństwa pracy związanego z konkretnym badanym wypadkiem i jego okolicznościami. Dzięki temu możliwe będzie szersze spojrzenie na problem z różnych stron i znalezienie kompleksowego rozwiązania. Warto również uwzględnić osoby, które bezpośrednio uczestniczyły w incydencie lub mają wiedzę na temat jego okoliczności. Ostatecznie metoda „5 why” polega na umiejętności odpowiadania na zadawane pytania. Dlatego potrzebujesz zespołu, o którym wiesz, że będzie w stanie odpowiedzieć na każde pytanie zadane w trakcie procesu analizy wypadku lub zdarzenia potencjalnie wypadkowego.
3. Zacznij zadawać pytania “Dlaczego?”
Gdy zespół jest już gotowy, czas zagłębić się w analizę problemu. Zacznij od zadawania pytań „Dlaczego?”. Nie bój się zadawać tego pytania wielokrotnie. Celem jest dotarcie do korzeni problemu. Na przykład, jeśli doszło do wypadku z powodu upadku pracownika z drabiny, pierwsze „Dlaczego?” może brzmieć: „Dlaczego pracownik spadł z drabiny?”. Następnie kontynuuj zadawanie pytania „Dlaczego?” dla każdej odpowiedzi, aby dotrzeć do prawdziwej przyczyny incydentu. Jak sama nazwa wskazuje, podczas używania metody „5 x dlaczego?”, pytanie „dlaczego” powinno zostać zadane przynajmniej pięć razy. Zazwyczaj nie ma potrzeby zadawać zbyt wielu pytań ani za bardzo wykraczać poza te pięć, ponieważ może to skomplikować i niepotrzebnie rozdrobnić analizę. Co równie ważne, zanim przejdziesz do następnego pytania, upewnij się, że odpowiedziałeś wystarczająco dobrze i szczegółowo na wszystkie poprzednio zadane. W idealnym przypadku odpowiedź na jedno pytanie prowadzi bezpośrednio do następnego pytania. Co najważniejsze, upewnij się, że wszystkie odpowiedzi na pytania „dlaczego?” są poparte faktami i danymi. Możesz stawiać różne tezy i założenia, jednak musisz szukać dowodów na ich udowodnienie. Jeśli nie możesz poprzeć swoich odpowiedzi w ten sposób, nie otrzymasz odpowiedzi potrzebnych do znalezienia pierwotnej przyczyny zdarzenia.
4. Rozważ wiele możliwych ścieżek w trakcie analizy “5 why”
Podczas procesu analizy przyczyn źródłowych i docierania do pierwotnej przyczyny zdarzenia, warto rozważyć wiele możliwych ścieżek. Nie zawsze pierwsza odpowiedź na pytanie „Dlaczego?” będzie jedyną słuszną. Warto spojrzeć na problem z różnych perspektyw i rozważyć różne scenariusze. Może okazać się, że istnieje kilka czynników, które przyczyniły się do wypadku i każdy z nich wymaga oddzielnego rozwiązania. Kreatywność i otwarte myślenie mogą pomóc znaleźć skuteczne sposoby eliminacji ryzyka ponownego wystąpienia podobnego wypadku w przyszłości. Nawet jeśli istnieje tylko jedna pierwotna przyczyna wypadku, co wcale nie jest gwarantowane, może istnieć więcej niż jeden sposób jej usunięcia. To kolejny powód, dla którego zróżnicowana grupa specjalistów wspierająca członków zespołu analizującego wypadek jest bardzo przydatna. Pracownicy o różnych perspektywach mogą pomóc w określeniu, które przyczyny są najbardziej prawdopodobne oraz które rozwiązania mają największe szanse na zastosowanie. Możliwe jest również, że różni pracownicy będą testować różne rozwiązania w tym samym czasie.
5. Zdefiniuj działania naprawcze
Po zidentyfikowaniu głównych przyczyn wypadku należy opracować plan działań naprawczych. Każde działanie powinno być konkretne, mierzalne, osiągalne, realistyczne do realizacji oraz zdefiniowane czasowo (zgodnie z tzw. metodą SMART). Dzięki temu będzie łatwiej monitorować postępy i efektywnie reagować na napotkane problemy. Niezbędne może być wprowadzenie zmian w procedurach pracy, szkolenie pracowników, zakup nowego sprzętu czy poprawa warunków środowiska pracy.
6. Monitoruj skutki podejmowanych działań
Ostatnim krokiem jest monitorowanie skutków podejmowanych działań. Regularne śledzenie postępów pomoże upewnić się, że wprowadzone zmiany są skuteczne i przynoszą oczekiwane rezultaty. Nawet stosując metodologię „5 why”, nie ma gwarancji, że za pierwszym razem znajdziesz właściwe rozwiązanie. Jeśli po wprowadzeniu działań naprawczych wciąż pojawiają się podobne problemy, możliwe, że konieczne będzie dostosowanie strategii działania. Dlatego ważne jest, aby analiza i monitorowanie były procesem ciągłym, a wszelkie wyniki były regularnie dokumentowane, raportowane i analizowane przez zespół. Uważne monitorowanie wszelkich wprowadzanych zmian pozwala określić, czy wprowadzone zmiany przynoszą skutek albo czy zespół musi wrócić do analizy.
Metoda „5 x dlaczego?” to niezwykle przydatne narzędzie do analizy przyczyn wypadków przy pracy. Poprzez zadawanie powtarzanych pytań „Dlaczego?” możemy dotrzeć do korzeni problemu i opracować skuteczne działania zapobiegawcze. Dzięki temu można działać nie tylko reaktywnie (analizując zdarzenie, które miało miejsce i wyciągając wnioski), ale także proaktywnie (zapobiegając podobnemu zdarzeniu w przyszłości).
Oprogramowanie wspomagające zarządzanie BHP – HSEnet – pomaga zarządzać wszystkimi elementami procesu analizy wypadku przy pracy lub zdarzenia potencjalnie wypadkowego na jednej platformie, począwszy od jego zgłoszenia przez pracownika online z pomocą urządzenia mobilnego, przez analizę, udokumentowanie wniosków, założenie i dopilnowanie realizacji działań korygujących, do zamknięcia analizy i poinformowania odpowiednich osób o ustalonych okolicznościach. Dzięki temu łatwiej jest zapobiegać wypadkom przy pracy oraz innym niebezpiecznym i niepożądanym zdarzeniom w miejscu pracy.
Jeśli chcesz sprawdzić, jak Twoja firma może skorzystać na proaktywnym podejściu do zarządzania bezpieczeństwem w miejscu pracy dzięki oprogramowaniu BHP, skontaktuj się z nami.
Pomożemy Ci stworzyć bezpieczniejsze miejsce pracy.